Bouwen aan bewustetaalvaardigheidsmetingen in het grammaticaonderwijs

In deze presentatie vertel ik jullie graag over de totstandkoming van een instrument voor het evalueren van bewuste taalvaardigheid in het grammaticaonderwijs in de L1 (Nederlands) en de L2 (Engels en Duits) in vwo 4. Hiertoe zijn items ontworpen bij drie grammaticale concepten: grammaticale functie, woordvolgorde en congruentie. Deze items richten zich ofwel op het verkrijgen van het ‘juiste antwoord’ (taalvaardigheid), ofwel op de redenering die aan dat antwoord voorafgaat (taalbewustzijn). Ik beschrijf hoe het taalvaardigheidsniveau momenteel wordt vastgesteld in het grammaticaonderwijs in Nederland, hoe onze items tot stand zijn gekomen, op basis waarvan die items zijn geselecteerd, en hoe daarmee drie gelijkwaardige toetsversies zijn samengesteld die gebruikt kunnen worden om het bewustetaalvaardigheidsniveau van leerlingen te evalueren. Natuurlijk is er ook ruimte voor jullie eigen inbreng. Zie ik jullie bij mijn presentatie?

Hier spreekt men (Standaard)Nederlands? Aan de slag met streektaal, dialect, tussentaal en regionale accenten in het secundair onderwijs

In debatten over taal en onderwijs zijn taaldiversiteit en inclusie vandaag belangrijke onderwerpen, zowel in Nederland als Vlaanderen. Opvallend is dat de aandacht daarbij vooral gaat naar vormen van meertaligheid die uit migratie resulteren, en hoe die gelijke onderwijskansen in het gedrang brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld over de vraag hoe leerkrachten het best omgaan met leerlingen die Frans, Turks of Chinees als thuistaal hebben en Nederlands als vreemde taal verwerven. Regionale variatie binnen het Nederlands of streektalen nauw verwant met het Nederlands komen veel minder aan bod. In deze presentatie staan we stil bij de vraag of dat een probleem vormt in een tijd waarin dialecten en streektalen steeds minder gesproken worden. Vervolgens gaan we in op manieren waarop leerkrachten secundair onderwijs aandacht kunnen besteden aan regionale variatie binnen het Nederlands. Daarbij wordt ook het vernieuwde online portaal Dialectloket aan het publiek voorgesteld.

Schrijfdidactiek in balans. Taalbeschouwing integreren in schrijflessen

Over effectieve schrijfdidactiek is al veel gekend. De rol van aandacht voor taalbeschouwelijke basiskennis in het schrijfproces is daarbij onderbelicht gebleven. In het project ‘Schrijfdidactiek in balans’ onderzoeken we die integratie van schrijfvaardigheid en taalbeschouwing. Hoe kunnen we het schrijfproces van leerlingen versterken door directe instructie van taalbeschouwelijke basiskennis in te bouwen in de schrijflessen? Welke taalbeschouwelijke problemen vertonen de schrijfteksten van leerlingen? Welke didactische modellen bestaan er om in verschillende fasen van het schrijfproces de aandacht te richten op taalbeschouwelijke basiskennis? Tijdens deze sessie duiken we in de resultaten van een bevraging over dit thema die we uitvoerden bij 262 leraren van de derde graad lager en de eerste graad secundair onderwijs. Ook tonen we je de eerste resultaten van een corpusanalyse waarin we de taalbeschouwelijke noden in schrijfproducten van leerlingen onderzochten. Daarnaast leggen we jullie enkele lesvoorbeelden en didactische modellen voor, waarover we graag feedback willen. 

Samen bouwen aan taalkrachtig taalbeschouwingsonderwijs

“Hé kijk, dat is de letter van mijn naam!”
“Papa praat zo gek tegen de baby van tante
Maya, hij is net zelf een baby!”

Kinderen zijn van nature taalbeschouwers. Ze pikken taal op uit hun omgeving en gaan de eigenaardigheden daarin spontaan in vraag stellen en onderzoeken. Hoe speel je tijdens taalbeschouwing in op deze natuurlijke interesse van kinderen in taalverschijnselen? Kunnen we taalbeschouwing benaderen als een manier om te spelen met taal? Een spel waarbij kinderen op onderzoek gaan, proberen te begrijpen, interpreteren en betekenis geven? En hoe maak je daarbij sterke didactische keuzes, zodat je voor elke leerling een taalkrachtige leeromgeving creëert?
In deze sessie houden we een kader van zeven didactische principes tegen enkele praktijkvoorbeelden en onderzoeken we samen hoe je met behulp van deze principes aan taalkrachtig taalbeschouwingsonderwijs kan bouwen.