Op weg naar een intermediale literatuurdidactiek: inzichten over publiek auteurschap

Literatuur is de laatste decennia steeds intensiever onderdeel geworden van de mediacultuur. Deze toenemende mediatisering van het schrijverschap is uitgegroeid tot een bloeiend onderzoeksgebied binnen de literatuurwetenschap, maar heeft nog nauwelijks weerslag gehad op het curriculum in het voortgezet onderwijs. Binnen het project ‘De wereld leren lezen’ ontwikkelen en onderzoeken we een redeneerdidactiek voor intermediaal literatuuronderwijs (bovenbouw havo/vwo). Een centraal element in deze didactiek is het verwerven van inzichten over literatuur en publiek auteurschap. Aan de hand van de casus Ilja Leonard Pfeijffer, een auteur die als geen ander weet hoe hij het spel van de auteur in de media moet spelen, zullen we in deze workshop onderzoeken welke inzichten leerlingen op basis van (literaire) tekstfragmenten en mediaoptredens op kunnen doen. Daarnaast wordt ontwikkeld lesmateriaal gedeeld met de deelnemers en wordt de inzet in de lespraktijk besproken.

Oudere Nederlandse literatuur vanuit een vrouwelijk perspectief

In deze presentatie maak je kennis met een aantal canonieke en niet-canonieke teksten uit de middeleeuwen en vroegmoderne tijd, met een focus op vrouwelijk auteurschap. Zo passeert naast Hendrik van Veldeke ook de middeleeuwse mystica Hadewijch de revue, worden refreinen van rederijker Anthonis de Roovere en de Antwerpse Anna Bijns besproken, komen zowel vader Roemer Visscher als zijn dochter Anna aan bod in een les over emblematiek en wordt naast de grote Joost van den Vondel ook de Amsterdamse toneelschrijfster Catharina Questiers voor het voetlicht geplaatst. Je wordt ingewijd in de literair-historische context van de middeleeuwen en vroegmoderne tijd, maakt kennis met verschillende literaire genres en krijgt een hele lessenreeks aangereikt om je leerlingen te laten proeven van de rijke literatuur uit die periode.

Kritisch denken: een innovatief concept voor het literatuuronderwijs

Wie leest, luistert of kijkt, formuleert direct een oordeel, iets wat voortkomt uit de manier waarop een mens denkt: instinctief, primair. Pas daarna treedt het veel complexere reflectieve denken in werking. Door de vaardigheid kritisch denken in de literatuurles in te zetten, kan de docent leerlingen dieper laten nadenken over hun eigen oordeel, de maatschappelijke context en de betekenis van een literair werk.

De workshop 'kritisch denken' geeft allereerst inzicht in het begrip kritisch denken en het belang van deze basisvaardigheid voor het literatuuronderwijs in de bovenbouw van havo en vwo. Daarnaast kunnen deelnemers ervaren hoe de persoonlijke denkvaardigheden interpretatie en oordeelsvorming beïnvloeden en welke rol kritisch denken als academische vaardigheid in dit proces kan spelen.

Rijke teksten in poëzie en beeldverhalen

Naast krantenartikels, kortverhalen en romanfragmenten, bevat rijketeksten.org ook graphic novels en gedichten. In deze sessie focussen we op praktijkvoorbeelden om met leerlingen aan de slag te gaan rond rijke teksten waarin beelden een centrale rol hebben.

We geven suggesties van werkvormen om leerlingen te stimuleren om teksten traag en diep te lezen en bieden inspiratie voor verwerkingsopdrachten bij poëzie en beeldverhalen. Centraal in deze sessie staat de rol van rijke interactie om in te gaan op mediumspecifieke kenmerken, de link tussen rijke teksten en de beleving van leerlingen en de manier waarop dezelfde onderwerpen aan bod komen in fictionele en niet-fictionele bronnen.